Dit jaar traden de nieuwe interne transparantieregels in werking. De academische ziekenhuizen zien hier naar verluidt de ernst van in en zitten er bovenop. In andere ziekenhuizen loopt het minder soepel: artsen weten er nog niet vanaf en praktische procedures zijn er nog niet. Het gevolg: onderzoeken, adviesraden en gesponsorde projecten gaan niet door omdat artsen er niet aan mee kunnen werken.
InFarma-redacteur Marloes Meddens-Bakker verzamelde ‘smoesjes’ uit de praktijk en legt uit waarom deze niet opgaan. Haar, inmiddels fameuze, smoesjes-bingo’s worden gebracht met een knipoog, maar hebben altijd een serieuze ondertoon. Zeker in dit geval. De regels voor interne transparantie zijn er beslist niet voor niets gekomen, maar als dit er toe leidt dat artsen niet meer samenwerken met de industrie, gooien we het kind met het badwater weg.
1. Zegt me niks
“Dit zegt me helemaal niks.”
“Eigenlijk kan ik niet geloven dat dit nieuwe wetgeving is.”
Onbekendheid met de regels is de kern van het probleem. Hier ligt een belangrijke taak voor ziekenhuizen, maar ook voor de KNMG en KNMP. Dat zijn immers de brancheorganisaties via welke de beroepsbeoefenaren aan de zelfregulering van de CGR zijn gebonden.
2. Kost teveel tijd
“Voordat ik de toestemming van de RvB kan verkrijgen heb ik handtekeningen nodig van het afdelingshoofd, de controller van onze afdeling en de goedkeuring van juridische zaken. Ik heb geen tijd om dat allemaal te regelen voor een korte samenwerking.”
Ziekenhuizen zullen moeten zorgen voor praktische procedures, die tegemoet komen aan de aard van de samenwerking, waaronder gebruikelijke tijdspannes. Er is dringend behoefte aan een korte route.
3. RvB niet lastig vallen
“Ik vind het niet de moeite waard om mijn RvB voor zoiets lastig te vallen.”
In de basis zul je wel moeten, want de RvB is eindverantwoordelijk. De RvB mag deze toestemming delegeren en ik denk dat hieraan in de praktijk behoefte zal bestaan. Wel zal voor vergunninghouders kenbaar moeten zijn aan wie en eventueel onder welke voorwaarden deze bevoegdheid gedelegeerd is. Zij moeten zonder al te veel moeite kunnen vaststellen of voldaan is aan het vereiste dat voorafgaande toestemming door of namens de raad van bestuur verkregen is.
4. Vrije tijd
“Ik doe dit in mijn vrije tijd / Ik ben onafhankelijk specialist. Dan ga ik niet aan een zorginstelling waar ik een zorgovereenkomst mee heb toestemming vragen om aan deze adviesraad deel te nemen.”
De toestemmingsverplichting geldt niet alleen voor artsen die in loondienst zijn, maar ook voor zorgprofessionals die op andere basis werkzaam zijn, bijv. als vrijgevestigde medisch specialist op basis van een toelatingsovereenkomst. De goedkeuringsplicht geldt ook voor samenwerkingsverbanden die aan de instelling gerelateerd zijn, zoals een vakgroep, een divisie, het MSB of een researchstichting.
In ‘wiens tijd’ een arts de werkzaamheden verricht doet er niet toe. De raden van bestuur van zorginstellingen moeten weten, en in voorkomende gevallen goedkeuren, welke financiële relaties zorgprofessionals die voor hen werkzaam zijn hebben.
5. Mag niks zelf bepalen
“Ik mag ook niks meer zelf bepalen.”
In het geval van gastvrijheid heb je alleen een meldplicht. Voor dienstverlenings- en sponsorovereenkomsten heb je nu inderdaad toestemming nodig van de RvB. Die regels zijn er niet voor niets gekomen. Het betekent ook niet dat er niets meer mag: als je je aan de regels houdt zie ik geen reden waarom de RvB deze overeenkomsten niet zou goedkeuren.
6. Voldoe al aan Transparantieregister
“Mijn financiële relaties worden al gemeld aan het Transparantieregister.”
Dat is mooi, dat moet ook (vanaf een bepaald bedrag). Dat gaat echter over externe transparantie, naar de buitenwereld toe. (Waarbij je je kunt afvragen hoe daadwerkelijk transparant dat allemaal is zonder nadere toelichting, maar dat is een andere discussie.) Dit gaat over interne transparantie: dat de RvB van een zorginstelling weet welke financiële relaties beroepsbeoefenaren die aan die instelling zijn verbonden hebben met de industrie.
7. Farmaceut regelt dit
“Dit regelt de farmaceut toch?”
Nee. De regels omtrent het Transparantieregister Zorg worden in beginsel uitgevoerd door de geneesmiddelenfabrikant of leverancier van medische hulpmiddelen. De verplichting om de interne transparantieregels na te leven ligt bij de beroepsbeoefenaar: deze moet in voorkomende gevallen de Raad van Bestuur informeren dan wel aantoonbaar toestemming hebben verkregen van de Raad van Bestuur voor het aangaan van de financiële relatie.
8. Overgangsjaar
“2024 is een overgangsjaar, we hoeven nog niet aan de regels te voldoen.”
Fout. De regels gelden sinds 1 januari 2024 en iedereen moet er aan voldoen. 2024 is alleen een overgangsjaar voor de industrie om de eigen interne procedures op orde te hebben waarmee zij controleren of de benodigde toestemming is verkregen. Vergunninghouders mogen in 2024 nog uitgaan van een vormvrije toestemming door de RvB zoals die door de beroepsbeoefenaar wordt aangeleverd. Die toestemming moet er dus wel zijn en het verkrijgen daarvan is de taak en verantwoordelijkheid van de beroepsbeoefenaar. In mijn ervaring vertrouwt de industrie helemaal niet op enige vormvrije toestemming, en willen zij daadwerkelijk de (al dan niet gedelegeerde) toestemming door de RvB kunnen controleren.
9. RvB geen partij
“De Raad van Bestuur is geen partij bij deze overeenkomst.”
Daar gaat het ook niet om. Het gaat er om dat de Raad van Bestuur weet welke financiële relaties beroepsbeoefenaren die aan de betreffende zorginstelling verbonden zijn hebben met welke leverancier en deze in voorkomende gevallen goedkeurt. Partijen kunnen ervoor kiezen de zorginstelling juridisch aan de betreffende overeenkomst te binden, maar dat hoeft niet. De toestemming mag ook worden beperkt tot een ‘akkoord voor gezien’.
Na het lezen van deze blog nog steeds geen idee waar dit over gaat? Of een zorgverlener doorverwijzen? Lees hier meer:
- Nieuwsbrief CGR
- Nieuwsbrief GMH
- Nieuwsbericht KNMG
- Veelgestelde vragen CGR
- Handreiking Governance financiële relaties zorgprofessionals en industrie 2.0
Advocaat Marloes Meddens-Bakker
is eigenaar van MOON legal & compliance
